Διακοπές.... Όπερ για μας τα ξενιτεμένα σημαίνει επιστροφή, αραλίκι, αγαπημένα πρόσωπα και... ώρα για διάβασμα φυσικά! Ειδικά τα Χριστούγεννα, που για μένα τουλάχιστον σημαίνει πιο πολύ μέσα παρά έξω... Φέτος βρήκα το χρόνο και τη διάθεση να κάνω κάτι που ήθελα πολύ καιρό τώρα: να μαζέψω τα βιβλία που είχα αγοράσει εδώ και χρόνια, και τα οποία βρίσκονταν ατάκτως ερριμένα σε διάφορα σημεία του πατρικού μου. Έτσι ξαναβρήκα και θυμήθηκα κάποια βιβλία που είχα διαβάσει χρόνια πριν (και κάποια που δεν είχα διαβάσει, για να ‘μαι ειλικρινής...). Σήμερα τελείωσα ένα βιβλίο που είχα διαβάσει κάπου... 15 χρόνια πριν, αν θυμάμαι καλά! Το εκκρεμές του Φουκώ, του Ουμπέρτο Έκο.
Εγώ με τον Έκο έχω ιστορία... Το πρώτο του βιβλίο (στα μυθιστορήματα αναφέρομαι) που διάβασα ήταν Το όνομα του ρόδου πριν απο... χμ... 16-17 χρόνια... Μαθητής ήμουν ακόμα στο λύκειο (και πάλι σε διακοπές Χριστουγέννων το διάβασα). Εντυπωσιάστηκα, μου άρεσε πάρα πολύ και παραμένει ένα απο τα αγαπημένα μου μυθιστορήματα. Εντυπωσιασμένος λοιπόν από το πρώτο πήρα και το δεύτερο μυθιστόρημά του όταν κυκλοφόρησε, Το εκκρεμές του Φουκώ. Ε, λοιπόν, ξεκίνησα να το διαβάζω ίσα με... 3 φορές! Αλλά το βαριόμουν και το άφηνα. Δε θυμάμαι ακριβώς τι δε μου άρεσε, μάλλον το έβρισκα λίγο πολύπλοκο, βαρετό και με πλοκή περίεργη... κάτι τέτοιο. Θυμάμαι είχα μιλήσει και με μια φίλη και συμφοιτήτριά μου που το χε διαβάσει και μου μιλούσε με τα καλύτερα λόγια (κάτι τέτοιο: "οι πρώτες 100 σελίδες είναι βαρετές, μετά είναι πολύ ωραίο!"). Ε, με τα πολλά έκατσα κι εγώ και το διάβασα! Θυμάμαι ότι ζορίστηκα να το τελειώσω (τώρα πια δεν τα κάνω αυτά...) και δε μου άρεσε. Όπως επίσης, τώρα που το ξανάπιασα στα χέρια μου δε θυμόμουν και πολλά από το βιβλίο. Πέρασε και δεν ακούμπησε που λένε. Το πιο ωραίο είναι ότι μετά Το εκκρεμές αγόρασα και το τρίτο κατά σειρά μυθιστόρημα του Έκο που κυκλοφόρησε, Το νησί της προηγούμενης μέρας. Αυτή ήταν η οριστική απογοήτευση...! Το ξεκίνησα, αλλά δεν έφτασα ούτε στην σελίδα 100. Τα βιβλία που δεν έχω διαβάσει που έλεγα παραπάνω…
Περιττό να πω ότι από τότε δεν αγόρασα άλλο από τα μυθιστορήματα που εξέδωσε ο Έκο. Παρέμεινα με τις άριστες εντυπώσεις μου από Το όνομα του ρόδου.
Τώρα όμως Το εκκρεμές μου κίνησε το ενδιαφέρον και την περιέργεια και πάλι. Έτσι κι αλλοιώς δε θυμόμουνα και πολλά, οπότε το ξανάρχισα. Το τελείωσα μέσα σε τρεις μέρες! Συναρπαστικότατο! Καμία σχέση με την εντύπωση που μου είχε κάνει τότε… Την ιστορία του βιβλίου αφηγείται ο Καζαουμπόν, ένας απόφοιτος Φιλοσοφίας που εργάζεται σε έναν εκδοτικό οίκο, όπου μαζί με δύο φίλους και συνεργάτες του έρχονται σε επαφή με διάφορους τύπους που ασχολούνται με κάθε είδους μυστικές και απόκρυφες εταιρίες και ομάδες. Στην ουσία πρόκειται για δύο εκδοτικούς οίκους που ανήκουν στον ίδιο εκδότη: ο ένας είναι «κανονικός», ενώ ο άλλος είναι μια πανέξυπνη μηχανή που έχει στήσει ο εκδότης. Έρχεται σε επαφή με κάθε είδους ψώνια που θέλουν να εκδόσουν ένα μυθιστόρημα, μια ποιητική συλλογή κτλ, όχι γιατί έχουν καμία αξία ως λογοτέχνες αλλά για να ικανοποιήσουν τον εαυτό τους ή για να το μοιράσουν στους φίλους ή τους συγγενείς τους. Με τη σωστή «καθοδήγηση» από τον εκδότη-γάτα τελικά καταλήγουν να πληρώνουν οι ίδιοι την έκδοση του βιβλίου τους και μετά από ένα διάστημα να αγοράζουν και όλα τα αντίτυπα που έμειναν απούλητα! (που είναι και τα περισσότερα…). Κάποια στιγμή λοιπόν οι τρεις φίλοι αρχίζουν να δέχονται και να αξιολογούν ένα σωρό χειρόγραφα από διάφορους πιθανούς και απίθανους τύπους που ασχολούνται με τον αποκρυφισμό, με μυστικές εταιρίες και με θεωρίες συνομωσίας. Αρχίζουν να ασχολούνται όλο και περισσότερο με αυτό τον κόσμο του αποκρυφισμού και κάποια στιγμή, σαν ένα διανοητικό παιχνίδι, αρχίζουν να δημιουργούν μια δικιά τους θεωρία η οποία «υποτίθεται» εξηγεί ουσιαστικά όλη την παγκόσμια ιστορία, αλλά όχι με τους όρους της «επίσημης» ιστορίας που μαθαίνουμε όλοι, αλλά της «κρυφής» που μόνο λίγοι «πεφωτισμένοι» γνωρίζουν. Κι εκεί γίνεται το σώσε! Από το βιβλίο παρελαύνουν Ναΐτες, Ροδόσταυροι, μασόνοι, Ασσασίνοι, Πάπες, βασιλιάδες, αλχημιστές, επιστήμονες, η Καββάλα, ο μεσαίωνας, οι σταυροφορίες, η αναγέννηση, το βυζάντιο, οι άραβες, οι ναζί, οι εβραίοι, το ολοκαύτωμα…. και όλες οι πιθανές σχέσεις μεταξύ τους…! Οι τρεις φίλοι επινοούν το «Σχέδιο», το οποίο υποτίθεται εξηγεί ποιοι πραγματικά κινούν τα νήματα της ιστορίας και τι είναι αυτό που τους λείπει να μάθουν για να αποκτήσουν τελικά τη μεγαλύτερη ισχύ στον κόσμο. Εκεί κάπου μπλέκει η κατάσταση εξαιτίας μιας γυναίκας (τι άλλο περιμένατε…;) με την οποία είναι ερωτευμένος ο ένας (τουλάχιστον…) από την παρέα αλλά αυτή φλερτάρει και με έναν από τους «αποκρυφιστές» με τους οποίους ο εκδοτικός οίκος συνεργάζεται. Ο ζηλιάρης λοιπόν για να εκδικηθεί τον αντίζηλο του τού ανακοινώνει σοβαρά την ύπαρξη του «Σχεδίου» ώστε να τσιμπήσει το δόλωμα και να αρχίσει να ψάχνει το κομμάτι που λείπει από το παζλ. Ενώ φυσικά το παζλ είναι μια ανοησία και μισή… Σε αυτό όμως το σημείο η ιστορία παίρνει αναπάντεχη τροπή για το φίλο μας γιατί ο… αποκρυφιστής το παίρνει πολύ σοβαρά και αντιδρά απρόβλεπτα. Δε λέω περισσότερα…
Το βιβλίο μου θύμισε αμέσως τον Κώδικα Νταβίντσι του Νταν Μπράουν. Όχι γιατί μοιάζουν στην ουσία τους… Αλλά γιατί ο Έκο στην ουσία διακωμωδεί ανθρώπους σαν τον Μπράουν (ή μάλλον τους αναγνώστες του που έκαναν το βιβλίο τέτοια επιτυχία – ο Μπράουν μια χαρά μπίζνα έκανε με το βιβλίο του) και γενικά όλους αυτούς που ψάχνουν να βρουν μυστικές συνομωσίες και σκοτεινούς ανθρώπους. Κατά τη γνώμη μου το βιβλίο παρουσιάζει (και διακωμωδεί, επιμένω) την ανάγκη πολλών, πάρα πολλών ανθρώπων να αναζητούν μιαν «Αλήθεια» πίσω από την πραγματικότητα που βλέπουν με τα μάτια τους – και μάλιστα όσο πιο περίπλοκη και δυσνόητη είναι η «Αλήθεια» αυτή που τους προσφέρεται τόσο πιο διατεθειμένοι είναι να την πιστέψουν. Και φυσικά δείχνει πόσο εύκολο είναι να δημιουργηθούν τέτοιες «Αλήθειες» από οποιονδήποτε και να γίνουν πιστευτές…
Το βιβλίο έχει πολύ χιούμορ και συζητάει πολλές αλήθειες για το πώς σκεφτόμαστε (ή δεν σκεφτόμαστε…). Μου θύμισε επίσης –σε ορισμένα σημεία μόνο - και άλλα δυο βιβλία, τη Νοσταλγία των Δράκων του Δημοσθένη Κούρτοβικ, όπου βρίσκουμε κι εκεί «μυστικές» ομάδες που επιβιώνουν διαχρονικά και μάλιστα ανταγωνίζονται λυσσωδώς μεταξύ τους, καθώς και τη Δημιουργία του Χαρι Μούλις, όπου κι εκεί βρίσκουμε την αντιστοιχία ανάμεσα στο Λόγο του Θεού όπως εκφράζεται με λέξεις στα ιερά βιβλία και στο… DNA, το οποίο υποτίθεται περιέχει το νόημα της ζωής, κι αυτό γραμμένο σε «λέξεις» και «γράμματα», δηλαδή τις 4 βάσεις G, A, T και C. Αυτή βέβαια ως βιολόγος τη βρίσκω υπερβολικά «λογοτεχνική» μεταφορά, αλλά να μην πω περισσότερα…
Όσο για το πόσο διαφορετικά είδα το βιβλίο τότε και τώρα…. νομίζω δείχνει ξεκάθαρα τη σημασία της στιγμής που θα ασχοληθούμε με ένα βιβλίο…
Περιττό να πω ότι από τότε δεν αγόρασα άλλο από τα μυθιστορήματα που εξέδωσε ο Έκο. Παρέμεινα με τις άριστες εντυπώσεις μου από Το όνομα του ρόδου.
Τώρα όμως Το εκκρεμές μου κίνησε το ενδιαφέρον και την περιέργεια και πάλι. Έτσι κι αλλοιώς δε θυμόμουνα και πολλά, οπότε το ξανάρχισα. Το τελείωσα μέσα σε τρεις μέρες! Συναρπαστικότατο! Καμία σχέση με την εντύπωση που μου είχε κάνει τότε… Την ιστορία του βιβλίου αφηγείται ο Καζαουμπόν, ένας απόφοιτος Φιλοσοφίας που εργάζεται σε έναν εκδοτικό οίκο, όπου μαζί με δύο φίλους και συνεργάτες του έρχονται σε επαφή με διάφορους τύπους που ασχολούνται με κάθε είδους μυστικές και απόκρυφες εταιρίες και ομάδες. Στην ουσία πρόκειται για δύο εκδοτικούς οίκους που ανήκουν στον ίδιο εκδότη: ο ένας είναι «κανονικός», ενώ ο άλλος είναι μια πανέξυπνη μηχανή που έχει στήσει ο εκδότης. Έρχεται σε επαφή με κάθε είδους ψώνια που θέλουν να εκδόσουν ένα μυθιστόρημα, μια ποιητική συλλογή κτλ, όχι γιατί έχουν καμία αξία ως λογοτέχνες αλλά για να ικανοποιήσουν τον εαυτό τους ή για να το μοιράσουν στους φίλους ή τους συγγενείς τους. Με τη σωστή «καθοδήγηση» από τον εκδότη-γάτα τελικά καταλήγουν να πληρώνουν οι ίδιοι την έκδοση του βιβλίου τους και μετά από ένα διάστημα να αγοράζουν και όλα τα αντίτυπα που έμειναν απούλητα! (που είναι και τα περισσότερα…). Κάποια στιγμή λοιπόν οι τρεις φίλοι αρχίζουν να δέχονται και να αξιολογούν ένα σωρό χειρόγραφα από διάφορους πιθανούς και απίθανους τύπους που ασχολούνται με τον αποκρυφισμό, με μυστικές εταιρίες και με θεωρίες συνομωσίας. Αρχίζουν να ασχολούνται όλο και περισσότερο με αυτό τον κόσμο του αποκρυφισμού και κάποια στιγμή, σαν ένα διανοητικό παιχνίδι, αρχίζουν να δημιουργούν μια δικιά τους θεωρία η οποία «υποτίθεται» εξηγεί ουσιαστικά όλη την παγκόσμια ιστορία, αλλά όχι με τους όρους της «επίσημης» ιστορίας που μαθαίνουμε όλοι, αλλά της «κρυφής» που μόνο λίγοι «πεφωτισμένοι» γνωρίζουν. Κι εκεί γίνεται το σώσε! Από το βιβλίο παρελαύνουν Ναΐτες, Ροδόσταυροι, μασόνοι, Ασσασίνοι, Πάπες, βασιλιάδες, αλχημιστές, επιστήμονες, η Καββάλα, ο μεσαίωνας, οι σταυροφορίες, η αναγέννηση, το βυζάντιο, οι άραβες, οι ναζί, οι εβραίοι, το ολοκαύτωμα…. και όλες οι πιθανές σχέσεις μεταξύ τους…! Οι τρεις φίλοι επινοούν το «Σχέδιο», το οποίο υποτίθεται εξηγεί ποιοι πραγματικά κινούν τα νήματα της ιστορίας και τι είναι αυτό που τους λείπει να μάθουν για να αποκτήσουν τελικά τη μεγαλύτερη ισχύ στον κόσμο. Εκεί κάπου μπλέκει η κατάσταση εξαιτίας μιας γυναίκας (τι άλλο περιμένατε…;) με την οποία είναι ερωτευμένος ο ένας (τουλάχιστον…) από την παρέα αλλά αυτή φλερτάρει και με έναν από τους «αποκρυφιστές» με τους οποίους ο εκδοτικός οίκος συνεργάζεται. Ο ζηλιάρης λοιπόν για να εκδικηθεί τον αντίζηλο του τού ανακοινώνει σοβαρά την ύπαρξη του «Σχεδίου» ώστε να τσιμπήσει το δόλωμα και να αρχίσει να ψάχνει το κομμάτι που λείπει από το παζλ. Ενώ φυσικά το παζλ είναι μια ανοησία και μισή… Σε αυτό όμως το σημείο η ιστορία παίρνει αναπάντεχη τροπή για το φίλο μας γιατί ο… αποκρυφιστής το παίρνει πολύ σοβαρά και αντιδρά απρόβλεπτα. Δε λέω περισσότερα…
Το βιβλίο μου θύμισε αμέσως τον Κώδικα Νταβίντσι του Νταν Μπράουν. Όχι γιατί μοιάζουν στην ουσία τους… Αλλά γιατί ο Έκο στην ουσία διακωμωδεί ανθρώπους σαν τον Μπράουν (ή μάλλον τους αναγνώστες του που έκαναν το βιβλίο τέτοια επιτυχία – ο Μπράουν μια χαρά μπίζνα έκανε με το βιβλίο του) και γενικά όλους αυτούς που ψάχνουν να βρουν μυστικές συνομωσίες και σκοτεινούς ανθρώπους. Κατά τη γνώμη μου το βιβλίο παρουσιάζει (και διακωμωδεί, επιμένω) την ανάγκη πολλών, πάρα πολλών ανθρώπων να αναζητούν μιαν «Αλήθεια» πίσω από την πραγματικότητα που βλέπουν με τα μάτια τους – και μάλιστα όσο πιο περίπλοκη και δυσνόητη είναι η «Αλήθεια» αυτή που τους προσφέρεται τόσο πιο διατεθειμένοι είναι να την πιστέψουν. Και φυσικά δείχνει πόσο εύκολο είναι να δημιουργηθούν τέτοιες «Αλήθειες» από οποιονδήποτε και να γίνουν πιστευτές…
Το βιβλίο έχει πολύ χιούμορ και συζητάει πολλές αλήθειες για το πώς σκεφτόμαστε (ή δεν σκεφτόμαστε…). Μου θύμισε επίσης –σε ορισμένα σημεία μόνο - και άλλα δυο βιβλία, τη Νοσταλγία των Δράκων του Δημοσθένη Κούρτοβικ, όπου βρίσκουμε κι εκεί «μυστικές» ομάδες που επιβιώνουν διαχρονικά και μάλιστα ανταγωνίζονται λυσσωδώς μεταξύ τους, καθώς και τη Δημιουργία του Χαρι Μούλις, όπου κι εκεί βρίσκουμε την αντιστοιχία ανάμεσα στο Λόγο του Θεού όπως εκφράζεται με λέξεις στα ιερά βιβλία και στο… DNA, το οποίο υποτίθεται περιέχει το νόημα της ζωής, κι αυτό γραμμένο σε «λέξεις» και «γράμματα», δηλαδή τις 4 βάσεις G, A, T και C. Αυτή βέβαια ως βιολόγος τη βρίσκω υπερβολικά «λογοτεχνική» μεταφορά, αλλά να μην πω περισσότερα…
Όσο για το πόσο διαφορετικά είδα το βιβλίο τότε και τώρα…. νομίζω δείχνει ξεκάθαρα τη σημασία της στιγμής που θα ασχοληθούμε με ένα βιβλίο…
Τώρα σκέφτομαι να αρχίσω και το Νησί της προηγούμενης μέρας…. ;-)
